Eugeniusz Gerlach, Bez tytułu, fot. mat. pras.

Ekspozycja „brudnopisów” Tadeusza Kantora w Miejskiej Galerii Sztuki 12 w Cieszynie jest kolejnym (po Galerii Foksal [2015] i Zbrojowni Sztuki w Gdańsku [2017]) pokazem realizacji kantorowskiego projektu z lat 70. Składa się z ponad 100 wydruków zapisków, notatek etc., wykonanych w dużych powiększeniach. Główny akcent wystawy został położony na bardzo ważne dla Kantora pojęcia: istotę twórczości i dzieło sztuki. W toczonej w latach 60. XX wieku światowej dyskusji na temat tej problematyki głos polskiego artysty brzmiał niezwykle nowatorsko. Przy okazji zorganizowanej w Galerii Krzysztofory w 1963 roku „Antywystawy” Kantor pisał: „Było to moim własnym, indywidualnym odkryciem – to uznanie za twórczość całych rejonów »strychów« świadomości, składów pamięci, nobilitowanie tego, co nazywa się rupieciarnią naszej świadomej działalności”. (...) Zupełnym jednak nowatorstwem było przeniesienie toczonego na gruncie sztuki dyskursu na teren teatru. W dzisiejszych czasach, kiedy sztuka zaanektowała dla swych celów też teatr i film, rezygnując przy tym z definicji samego dzieła sztuki, warto ten aspekt twórczości przypomnieć i wyeksponować. Również dlatego, że zwykle jest on pomijany w pracach poświęconych działalności teatralnej Kantora, jak i niedostrzegany w pracach badaczy piszących o współczesnej sztuce wizualnej. Dawne zapiski były także punktem wyjścia dla aktualnej twórczości, ogniskującej się wokół problematyki wspomnienia i pamięci. Jak pisał: „Resztki mają niezwykle silną sferę emocjonalną = artystyczną! A co dopiero swoje własne resztki”. Cieszyńska wystawa „brudnopisów” nie jest prezentacją archiwalnych dokumentów. Ma ambicję zwrócenia uwagi na potrzebę identyfikacji aktualnej polskiej kultury z pojęciami, które proponuje sztuka Kantora: nie tylko idei historii i pamięci, ale też świadomości, tożsamości i uniwersalności.  L. S.

Wystawa „Brudnopisów” Tadeusza Kantora w Galerii Foksal, 2015, fot. Bartosz Górka, mat. pras. MGS 12 w Cieszynie